Projekt budowlany
Pojęcie projektu budowlanego od zawsze funkcjonuje w świadomości zarówno projektantów jak i inwestorów. Warto jednak uświadomić sobie, czym jest w świetle obowiązujących przepisów projekt budowlany. Określenie “budowlany” jest nieco mylące z uwagi na to, że niekoniecznie oddaje ono stan rzeczy. Wbrew powszechnie panującej opinii, projekt budowlany stanowi przede wszystkim dokumentację pozwalającą na przeprowadzenie inwestycji przez proces weryfikacji administracyjnej. Projekt budowlany jest zatem podstawą wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, a więc stanowi on podstawę “dialogu” inwestora z wydającym tę decyzję urzędnikiem. Czasami jednak może on być niewystarczający dla przeprowadzenia procesu budowy.
Głównym celem sporządzenia projektu budowlanego jest zobrazowanie urzędnikowi naszego zamierzenia budowlanego, aby mógł on zweryfikować poprawność projektu pod względem zgodności z przepisami, planem miejscowym, planami gminy a także oddziaływania na otoczenie.
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 (Dz. U. nr 120 z 2003r. poz. 1133) określone jest, że projekt budowlany stanowi dokument składający się z 2 części:
- Projekt Zagospodarowania Terenu
- Wielobranżowy projekt architektoniczno-budowlany
Projekt zagospodarowania terenu
Projekt zagospodarowania terenu (PZT) stanowi naniesiona na mapę zasadniczą lokalizacja obiektu z uwzględnieniem jego obrysu i wymiarów, które pozwolą dokładnie umiejscowić budynek w terenie. Ponadto projekt zagospodarowania terenu musi zawierać położenie wjazdu na działkę, przebieg przyłączy mediów (prąd, woda, kanalizacja, gaz), lokalizację śmietnika i innych niezbędnych dla danego projektu obiektów (np. zbiornik na olej opałowy).
Plan zagospodarowania terenu musi także uwzględniać istniejące na działce drzewa. Powinny także zostać wskazane drzewa do usunięcia, jeżeli będą one kolidować z projektowaną zabudową.
Projekt Zagospodarowania Terenu nanoszony jest na mapę do celów projektowych. Taka mapa jest dokumentem, który otrzymujemy od uprawnionego geodety po dokonaniu przez niego aktualizacja w określonym przez projektanta obszarze. Przyjmuje się, że zakres aktualizacji mapy powinien być powiększonym o 30 metrów zakresem opracowania.
Bardzo ważne jest, aby mapa do celów projektowych była aktualna. Po aktualizacji jest ona zazwyczaj ważna pół roku. Po tym okresie nie może już stanowić podstawy opracowania projektu.
Ponadto warto wiedzieć, że PZT zazwyczaj nie stanowi projektu ogrodu czy małej architektury. Takie opracowania mają inny zakres i cel. PZT sporządzany jest w celu określenia lokalizacji nieruchomości i sposobu jej podstawowej obsługi, dlatego jego zakres nie obejmuje np. rozwiązania małej architektury i projektu ogrodu.
W części opisowej Projektu zagospodarowania terenu powinny znaleźć się informacje doprecyzowujące rysunek planu.
Wielobranżowy projekt architektoniczno-budowlany
Stanowi drugą część dokumentacji projektu budolanego. Również złożony jest z rysunków i części opisowej.
Część rysunkowa projektu budowlanego obowiązkowo zawiera elewacje budynku z opisaną kolorystyką i zastosowanymi materiałami wykończeniowymi. Rzuty powinny przedstawiać wszystkie kondygnację oraz dach. Na rzutach należy zawrzeć wymiary elementów konstrukcyjnych i pomieszczeń. Konieczne jest także opisanie wszystkich drzwi i okien z informacją o ich charakterystycznych wymiarach. Ponadto rysunki muszą zawierać lokalizację wlotów kanałów wentylacyjnych, dymowych i spalinowych oraz wrysowane wszelkie inne rozwiązania techniczne, które stanowią integralną część funkcjonalną budynku, np. piec CO, wymiennik ciepła, rekuperator, instalacje solarne, fotowoltaiczne itd.
Poza rzutami, w części rysunkowej powinny znaleźć się przekroje ukazujące wysokości kondygnacji, wymiary schodów i ewentualnych antresoli.
Rysunki rzutów i przekrojowe powinny także zawierać opisy przyjętych warstw przegród budowlanych, czyli ścian zewnętrznych, stropów, dachu.
Wielobranżowy projekt budowlany, poza częścią architektoniczną zawiera także projekt konstrukcyjny, zawierający wynikające z obliczeń statycznych rozwiązania głównych elementów konstrukcyjnych budynku. Projekt konstrukcyjny zawiera zazwyczaj przyjęte przekroje i lokalizacje dla stropów, fundamentów, nadproży, podciągów, słupów oraz więźby dachowej.
Projekty części instalacyjnej także powinny się składać z rzutów i opisów. Na rzutach ukazuje się przebieg instalacji oraz schematy pozwalające określić np. wysokość przebiegu przewodów.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury nie narzuca projektantowi obowiązku zawarcia w projekcie budowlanym niektórych elementów, które zazwyczaj (w przypadku domów jednorodzinnych) są tam umieszczane. Kosztorysy, zestawienia stolarki, zestawienia elementów więźby dachowej, przedmiary i inne szczegółowe opracowania stanowią zazwyczaj treść projektu wykonawczego. W przypadku prostych projektów (np. budynków jednorodzinnych) są one dołączane, aby jednoetapowo móc przystąpić do realizacji projektu po uzyskaniu pozwolenia na budowę. To, jakie dodatkowe elementy znajdą się w projekcie budowlanym składanym do urzędu stanowi zazwyczaj indywidualne ustalenie między architektem a klientem.
Opis do części budowlanej projektu zawiera określenie funkcji budynku, opis przyjętych materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych. Ponadto należy zawrzeć informację o kategorii geotechnicznej gruntu, właściwościach cieplnych przegród oraz opis spełnienia wymagań ochrony pożarowej dla projektowanego budynku.
Ponadto w przypadku bardziej skomplikowanych budynków wymaga się odrębnych projektów dla instalacji sanitarnych, czyli ogrzewania, wody, kanalizacji i wentylacji mechanicznej oraz instalacji elektrycznych i teletechnicznych, a w wypadku większego terenu, na którym planujemy parkingi – drogi dojazdowe projektu drogowego.
Od stycznia 2009 roku każdy projekt budowlany powinien zawierać w części opisowej charakterystykę energetyczną wykonaną zgodnie z obowiązującymi wytycznymi dotyczącymi metodologii obliczania zapotrzebowania na energię.
Jeśli projekt architektoniczo-budowlany dotyczy przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy – należy do opisu technicznego załączyć ocenę techniczną obejmującą ocenę aktualnych warunków geologiczno-inżynierskich i stan posadowienia obiektu. Ocena taka jest konieczna tylko w uzasadnionych przypadkach
Większe inwestycje – szczególnie obiekty użyteczności publicznej i usługowe wymagają zaopiniowania przez rzeczoznawców branżowych. Są to zazwyczaj opinie specjalistów ds. ochrony pożarowej, sanepid i BHP.
Projekt wykonawczy
Projekty wykonawcze są dodatkowymi opracowaniami przygotowywanymi dla bardziej rozbudowanych obiektów. Jak wskazuje nazwa, służy on określeniu szczegółowych rozwiązań pozwalających na usprawnienie i zapewnienie prawidłowego przebiegu prac budowlanych. Projekt wykonawczy poza zestawieniami, służącymi np. przygotowywaniu zapytań ofertowych czy przetargów. Projekt wykonawczy może zawierać także szczegółowe rysunki nietypowych elementów budynku, wymagających indywidualnego wykonania. Jeżeli przewidziano elementy prefabrykowane, również ich opracowanie stanowi zazwyczaj treść projektu wykonawczego.
Idea rozdzielenia etapu wykonawczego od budowlanego ma swoje uzasadnienie w fakcie, że dla potrzeb uzyskania pozwolenia na budowę wystarczy nieco uproszczony, a właściwie dostosowany “pod urząd” projekt, natomiast w czasie oczekiwania na wydanie decyzji wykonywana jest dalsza szczegółowa dokumentacja.
Ponadto takie etapowanie pozwala usystematyzować przebieg prac projektowych i dać jasność celu zarówno architektowi, jak i inwestorowi.
Podsumowując – projekt budowlany rozszerzony o elementy projektu wykonawczego jest rozwiązaniem zupełnie wystarczającym w przypadku większości małych inwestycji, jak np. budynki jednorodzinne. Po pierwsze powstaje on szybciej, po drugie – po prostu nie ma potrzeby doprecyzowania wielu zagadnień, co jedynie zwiększałoby koszty. Projekt wykonawczy stanowi odrębne opracowanie, oparte na wcześniej złożonym do urzędu projekcie budowlanym i określa szczegółowo rozwiązania dla danego budynku.
Należy podkreślić, że z punktu widzenia prawa, ogromne obiekty do uzyskania pozwolenia na budowę wymagają jedynie wykonania projektu budowlanego. Pamiętajmy jednak, że urzędnik wydający decyzję o pozwoleniu na budowę wcale nie musi (a często nie ma) mieć wiedzy technicznej pozwalającej zweryfikować szczegółowo rozwiązania projektowe. Dlatego właśnie w przypadku bardziej skomplikowanych budynków dokonuje się etapowania.